در این مقاله قصد داریم تا در مورد نحوه عملکر سپتیک تانک، طراحی و نکات اجرایی آن صحبت کنیم. سپتیک تانک ها تجهیزات بسیار مفیدی در حوضه فاضلاب ساختمانی میباشند که کمک شایانی در این زمینه به ما میکنند. آشنایی با این تجهیز و نحوه طراحی و سیستم عملکرد آنها از مواردی است که مهندسین مکانیک تاسیسات باید بر آن اشراف کامل داشته باشند.

لوله پلیکا و اتصالات UPVC ستاره پلیمر گلپایگان (امپراطور گلپایگان)

دفع فاضلاب در ایران

فاضلاب ساختمان در ایران به سه طریق دفع میگردد:

• شهرها و محل هایی که دارای تاسیسات لوله کشی فاضلاب است، مستقیما به داخل شبکه وارد می­شود.
• محل هایی که جنس زمین آنها آبکش نیست، به عبارت دیگر جذب آب داخل زمین بسیار ناچیز است.در این شرایط فاضلاب ساختمان وارد سپتیک تانک می­شود.
• شهرها و محل هایی که جنس زمین آنها برای جذب آب مناسب است، در این شرایط فاضلاب ساختمان داخل چاه تخلیه می­شود.

در ایران معمولا فاضلاب آشپزخانه داخل چاه مخصوص ریخته می­شود. در واقع هر ساختمان دارای چند چاه است سکس مخصوص آشپزخانه و دیگری مخصوص فاضلاب توآلت و حمام و احتمالا یک چاه هم مخصوص آب باران و برف که در محوطه حیاط حفر می­گردد. (اگر برای ساختمان از سیستم سرمایشی کولرگازی استفاده شود، یک چاه کندانس نیز حفر می­گردد که می­تواند به عنوان چاه ارث هم مورد استفاده قرار بگیرد.)

چاه فاضلاب

• میله چاه:

با حفر میله چاه آنقدر حفاری می­کنند که به زمین شنی که قابلیت جذب آب آن زیاد باشد، برسد. از نظر تاثیرات منفی حفاری در ساختمان و هم چنین رعایت اصول بهداشت، عمق میله چاه بیشتر از ۶ متر ارجح است.

• انباره چاه :

پس از رسیدن به زمین شنی در جهت یا جهات مناسب انباری حفر می­گردد. ارتفاع انباری حدودا ۱.۵ متر و عرض آن حدود یک متر مناسب است. به لحاظ ایجاد مقاومت بیشتر در برابر بارهای وارده روی سقف انباری بهتر است که قسمت فوقانی انباره به صورت قوسی خاکبرداری شود.

• حجم انباره:

حجم انباره تابع عوامل مختلفی از جمله مقدار فاضلاب تولیدی، مواد تشکیل دهنده فاضلاب، قدرت جذب آب زمین و غیره می­باشد و نمی­توان عدد دقیقی برای حجم انباره ارائه نمود ولی می­توان به طور تقریبی از جدول زیر استفاده نمود.

تذکراتی در مورد چاه فاضلاب :

• سعی شود که محل چاه طوری انتخاب گردد که وزن ساختمان و پی های ساختمان روی آن نباشد.
• محل ورود لوله فاضلاب به داخل چاه با استفاده از زانوی  90 درجه به حالت عمودی به طرف پایین نصب شود.
• برای جلوگیری از پاشیده شدن فاضلاب به جداری چاه و ممانعت از خراب شدن دیواره چاه، بهتر است که یک گلدان بزرگ با سوراخ مناسب در دهانه چاه نصب شود.
• نصب لوله هواکش برای خروج گازهای متصاعده از چاه فاضلاب ضروری است.
• سعی شود محل دهانه چاه به طریقی مشخص شود، که در مواقع ضروری بتوان به سهولت محل درب چاه را پیدا کرد. به عنوان مثال با سایر موزاییک های نصب شده در کف حیاط متفاوت باشد البته در نقشه تاسیسات فاضلاب نیز مشخص کردن محل دقیق چاه ضروری است.

سپتیک تانک:

سپتیک تانک ساده ترین نوع تصفیه خانه تک واحدی است که تصفیه مکانیکی (ته نشینی) و تصفیه زیستی با کمک باکتری های بی هوازی همزمان در آن انجام می گیرد. این تجهیز یک مخزن بتنی یا پلی اتیلنی است که در آن فاضلاب به وسیله فرآیندهایی همچون شناورسازی، ته نشینی و فرآیندهای بیولوژیکی تصفیه می گردد. همچنین میتوان گفت نوعی تأسیسات ساده فاضلاب در محل است که به صورت یک مخزن سرپوشیده است و همانطور که قبلا توضیح داده شد در محل هایی که فاقد شبکه لوله کشی فاضلاب باشند و جنس زمین هم غیرقابل نفوذ باشد، برای دفع فاضلاب ساختمان های مسکونی، شهرک ها، اردوگاه ها وغیره از این تجهیز استفاده می­شود.

طرز کار سپتیک تانک:

در فاضلاب ورودی به سپتیک تانک علاوه بر فاضلاب، دو نوع باکری نیز وجود دارد. یکی باکتری های هوازی که اکسیژن مورد نیاز خود را از تجزیه مواد آلی موجود در فاضلاب تامین می­کنند و دیگری باکتری های غیر هوازی که اکسیژن مورد نیاز خود را از تجزیه نمک های موجود در فاضلاب به دست می ­آورند آنها را احیا میکند و گازهای هیدروژن سولفوره و متان که بوی زننده ای دارند از خود آزاد می­کنند در اثر این فعل و انفعالات مقداری از فاضلاب تجزیه شده و به صورت پس­آب در می­آید. در حقیقت کار سپتیک تانک تصفیه فاضلاب است. البته این تصفیه کامل نیست و ممکن است از نظر بهداشتی میکروب های مضر مانند باسیل، حصبه، اسهال و وبا در آن وجود داشته باشند. زیرا این تجهیز نقشی در نابود کردن میکروب های ذکر شده ندارد.

به طور خلاصه طرز کار آن به این صورت است که فاضلاب از یک سمت وارد می­شود و پس از توقف در آن تجزیه می­شود و پس­آب تولید می­کند­ .آب های موجود در فاضلاب به اضافه پس ­آب های ذکر شده از لوله خروجی خارج شده و مقدار کمی از فاضلاب در ته آن باقی می­ماند. مقدار فاضلاب ورودی به سپتیک تقریبا برابر فاضلاب خروجی از آن است.

انتخاب محل سپتیک تانک:

با توجه به این که امکان آلودگی فاضلاب از نظر میکروب و ویروس وجود دارد و از طرفی در اثر تجزیه فاضلاب در داخل سپتیک تانک گازهای اسیدی و مضر تولید می­شود، لازم است که تا حد امکان موازین بهداشتی و دوری از گازهای نتصاعده، در انتخاب محل سپتیک تانک رعایت شود.

در انتخاب محل سپتیک تانک نکات زیر ضروری است:

• انبار گنداب در محلی قرار گیرد که نتواند چاه آب، چشمه و یا هر منبع آب و یا هر آب گذر دیگری را آلوده کند. فاصله محل سپتیک تانک تا مجرای آبکش (بعدا توضیح داده می­شود) حداقل ۵۰ فوت برابر ۱۵.۲۵ متر باشد.
• ارتفاع سطح آب محل، از ته گودال و یا مجرای آبکش نباید کمتر از ۴ فوت یا ۱.۲۲ متر باشد.
• میزان آبکشی خاک نباید بیش از ۶۰ دقیقه در ۲.۵ سانتی متر باشد.
• محل سپتیک تانک در معرض سیل و یا محل های باتلاقی نباشد.
• زمین با مساحت کافی برای احداث سپتیک تانک و میدان مخصوص جذب آب خروجی از سپتیک تانک در نظر گرفته شود.

جدول زیر فاضله سپتیک تانک و میدان خروجی فاضلاب و چاه فاضلاب را از باقی مستحدثات اطراف آن نشان می­دهد.

 طراحی و اجرای سپتیک تانک طراحی سپتیک تانکنشریه ۱۲۸

در فیلم زیر نیز میتوانید نحوه عملکرد سپتیک تانک را مشاهده کنید.

در مقالات زیر میتوانید مطالب مرتبط را مطالعه کنید